Veerluis bij kippen bestrijden en voorkomen

Veerluis bij een van de kippen ontdekt? Dat is vervelend en een groot probleem. Veerluis verspreidt zich namelijk snel. De luis springt van kip naar kip, legt er eitjes, die ook weer eitjes leggen. Het kan voor veel ongemak bij de kippen zorgen. Ze raken gestrest en de veerluis kan zelfs voor een lagere eierproductie zorgen. Erg jammer, als je zoveel tijd, geld en moeite in een goede eierproductie stopt. De aanwezigheid van de veerluis lijkt dan catastrofaal, maar het is niet onmogelijk het probleem te verhelpen. Gelukkig is er genoeg aan te doen en gelukkig kun je veerluis proberen te voorkomen. Wat veerluis is, wat de symptomen zijn en hoe je er weer vanaf komt, lees je in dit artikel.

Wat is veerluis bij kippen?

Veerluis is een soort ectoparasiet, die veel voorkomt bij kippen. Ectoparasieten zijn organismen die zich op of in de huid van dieren (en mensen) nestelen, ten koste van de gastheer waar het op leeft. Luizen en vlooien zijn goede voorbeelden van ectoparasieten. Bijna iedere kip krijgt wel een keer veerluis. Zeker als de temperatuur verandert en het weer wat warmer wordt. Je herkent de veerluis aan zijn drie paar poten.

Luizen zijn een groot probleem voor kippen. Ze zijn namelijk een ware plaag en geven veel onrust in het hok. Kippen raken er gestrest van en gedragen zich anders dan anders. Het probleem is dat de veerluis zich snel verspreidt. Een adequate aanpak is dus belangrijk om zo snel mogelijk af te rekenen met de luis in het hok.

Waar de veerluis voorkomt, is niet altijd duidelijk te zeggen. Vaak bevinden de luizen zich rond de cloaca, maar er zijn ook veerluizen die een voorkeur hebben voor de kop. Dit soort luizen nestelen zich vooral graag op kippen met een kuif. Denk bijvoorbeeld aan de Hollandse kuifhoender. Deze heeft eerder last van luizen op de kop en in de kuif. Overigens komen luizen op de kop van de kip ook voor bij kippen zonder kuif.

Hoe raken kippen besmet met veerluis?

Kippen kunnen besmet raken met veerluis als ze in contact zijn geweest met andere kippen of hanen die besmet zijn. Aangezien kippen meestal in een toompje in een hok verblijven, gebeurt dat al snel. Ook vreemde bezoekers kunnen last hebben van veerluis. Denk bijvoorbeeld aan vogels, die de luizen meenemen. Wanneer deze de kippenren bezoeken, springt de luis zo over. Daarom is het belangrijk de kippenren te beschermen tegen wilde vogels.

Veerluizen leggen snel veel eitjes. Ze hebben maar weinig tijd nodig om uit te komen. Binnen een paar dagen is een neet veranderd in een luis. Deze luis legt weer eitjes, waardoor er weer nieuwe luizen ontstaan. Die leggen ook weer eitjes. En zo blijft het probleem maar doorgaan. Het is duidelijk: als je eenmaal luizen in het hok hebt, kom je er niet zo gemakkelijk weer af.

Hoe komt een kip aan luizen? Hoe komt een vogel aan luizen? Altijd van een ander dier. Een luis gaat immers in een dier met veren zitten: de gastheer. Vanuit daar springt het over naar andere dieren, zoals kippen in een hok. Gastheren kunnen snel wisselen en voor je het weet heb je een hok vol gastheren. Dat moet je snel zien te bestrijden.

Gevolgen veerluis

Veerluizen zijn bijtende luizen. Dat betekent dat ze een levenslang op een kip kunnen verblijven. Ze voeden zich met de keratine uit de veren. Dit is het veereiwit. Deze keratine komt vooral voor op de veerschacht en het veerpoeder, gecombineerd met bestanddelen van de huid. Een belangrijk gevolg van veerluis is dat de kippen kaal kunnen worden. Dat gebeurt niet zomaar; het gaat dan echt om een ernstige luisbesmetting.

Veerschachten kunnen aangetast worden. Ook kan de eetlust fors verminderen en uiteindelijk zal de productie van de eieren dalen. Een groot probleem voor (hobby)kippenhouders die dagelijks voorzien willen zijn van een lekker eitje.

Wie wel eieren blijft leggen, is de veerluis. We noemen deze eitjes neten. Neten worden aan de aanzet van de veren vastgemaakt. Als je goed kijkt naar de veren, kun je aan de hand van de neten vaststellen dat je kip te maken heeft met veerluis. Hoelang het duurt voordat de eitjes daadwerkelijk uitkomen, is verschillend. Dit heeft ook te maken met de temperatuur.  Meestal komen de eitjes binnen 4 dagen uit, maar als de omstandigheden ongunstig zijn, kan dat langer duren. Houd hier ook rekening mee bij het ontluizen. Het is goed om te onthouden dat de uitgekomen neten ook weer bestreden moeten worden; dit zijn immers nieuwe luizen.

Symptomen veerluis

Wanneer een kip last heeft van veerluis, zal deze zich vaker krabben. Ze steekt dan de snavel vaker tussen de veren. Krabben kan dus duiden op de aanwezigheid van veerluis. Let er goed op of de kip ook gaapt. Als een kip vaak gaapt bij het schudden en pikken, gaat het meestal om gaapworm en niet om veerluis.

Bij een besmetting vallen vaak wat veren uit. Daarmee wordt de luis ook wat zichtbaarder. Kijk goed tussen de veren om te kijken of er luis zit. Dit doe je door de kip op te pakken en met een loep tussen de veren te kijken. Dan zie je soms ook de aanstichter van het leed: de veerluis zelf.

Heeft mijn kip veerluis?

Hoe weet je nu of jouw kip last heeft van veerluis? Dan kun je al goed zien door het gedrag van de kippen te monitoren. Kippen met veerluis hebben last van een ontzettende jeuk en veel irritatie. Kippen die zich opeens veelvuldig poetsen, zeker rond het gebied van de cloaca, zouden wel eens last kunnen hebben van veerluis.


Uiteraard ziet de pluimveehouder het ook aan de huid van de kip. Wanneer een kip veerluis heeft, is de huid vaak droog en schilferig. In sommige gevallen zie je zelfs wondjes, korsten en schrale plekken. Die zijn ontstaan doordat de kippen steeds pikken naar de jeukende plek. Op de kop zul je deze wondjes veel minder vaak komen. Dat is logisch, want daar kunnen de kippen niet pikken.

Eerder hadden we het al over veerluis op de kop van de kip. Als een kip veel met zijn kop schudt, zou dat best eens kunnen wijzen op de aanwezigheid van deze luis. Vaak vertonen kippen met luizen ook een vies achterste. Er blijft dan ontlasting aan de neten in het dons plakken.

Luizen herkennen

Sommige veerluizen zitten diep in de vleugelveren. Als je de vleugel uitvouwt en goed tegen het licht houdt, kun je goed zien dat de kip last heeft van luizen. Soms zie je ze gewoon zitten, omdat ze herkenbaar zijn aan de kleine streepjes in de veerstructuur.

Controleer je kippen regelmatig om te voorkomen dat ze stijf onder de luis komen te zitten, andere kippen besmetten en je een ware plaag in het hok krijgt. Nieuwe kippen moeten altijd eerst worden gecontroleerd op luis. Anders kunnen de andere kippen er ook last van krijgen. Zeker hanen hebben een belangrijke rol in de verspreiding van luizen. Hij loopt ze gemakkelijk bij het treden van een hen. Omdat de haan meerdere kippen bevrucht, kan deze de luizen gemakkelijk doorgeven.

Sommigen vinden het een rare plek om te kijken, maar de cloaca kan veel informatie geven over de gezondheid van de kip. Veerluis zit bijna altijd rond de cloaca. Een goede plek om eerst te kijken. Je doet het dons opzij en inspecteert dan. Als er luis is, zie je deze insecten lopen. Je ziet flinke beige-kleurige luizen of minuscule zwarte, witte of beige puntjes. Iedere luis heeft ook nog verschillende neten, wat het herkennen wat lastiger maakt.

Kippen met neten hebben kalkachtige bolletjes aan de veeraanzet. Heeft een kip echt flink last van neten en luis? Dan kunnen de bolletjes er zelfs uitzien als een pingpongbal. De kleine luisjes zien er juist meer uit als een soort poeder. Ze zijn wit of grijsachtig van kleur.

Hoe veerluis bij kippen bestrijden?

Logisch dat je weer van je luizen bij kippen af wilt. Daarom is het zaak zo snel mogelijk bestrijding in te zetten. In de dierenwinkel zijn er allerlei poeders, middelen, sprays en druppels te koop. Het vergelijken van deze producten, met name de sprays, is erg zinvol. Vraag ook andere pluimveehouders naar hun ervaringen met bepaalde sprays.

Wat vooral vaak verschilt bij deze sprays, is de prijs. Toch kunnen de sprays dezelfde werkzame stof hebben. De stof komt dan overeen met een veel goedkopere andere spray. Wanneer je gaat sprayen is het goed om rekening te houden met een ‘wachttijd’. Het middel moet eerst in het lichaam van de kip worden opgenomen. Het is dus nog een tijdje in het vlees of de eieren van de kip terug te vinden. Onder de wachttijd verstaan we de tijd die aanbevolen wordt om het vlees of de eieren niet te eten.

De wachttijd gaat in op de laatste dag dat je het product gebruikt hebt. Deze wachttijd verschilt per spray of per werkzame stof. Wanneer je een middel op basis van pyrethrinen (zit in de meeste middelen) of Piperonylbutonixide gebruikt, moet je rekening houden met een wachttijd van minimaal 7 dagen voordat er weer eieren gegeten kunnen worden. Voor vlees moet je nog langer wachten: zo’n 28 dagen.

Voorbehandeling

Alvorens met de behandeling van veerluis te beginnen, is het een goed idee om de kip eerst zoveel mogelijk te doen van neten. Dat kun je soms zelf al doen. Wanneer de neten erg vast zitten, is er geen andere keuze dan deze met veren en al weg te knippen. Let er wel op dat er geen stompjes blijven staan. De haan treedt de hen dan niet meer graag. Na het afknippen van de veren blijven de stoppels zitten tot de volgende rui.

Wanneer je niet wilt knippen, kun je de veren ook uittrekken. Trek de veer dan in de groeirichting uit. Trek NOOIT aan de slagpennen of aan de veren in de groei. Veren die in de groei zijn, zijn te herkennen aan de donkere, blauwige hulsjes. Wanneer je eraan trekt, zal dat een bijzonder pijnlijke ervaring voor de kip zijn. Bovendien zal het erg gaan bloeden. Je moet dus wel weten wat je doet.

Hoewel trekken erg pijnlijk lijkt, is dit soms wel de beste optie. Het voordeel is namelijk dat er daarna snel weer nieuwe veren zullen groeien. Wassen is uiteraard ook een optie, maar dan moeten er vooral poederachtige neten aanwezig zijn.

Middelen tegen veerluis

Wanneer er anti-luizen spray of poeder wordt gebruikt tegen de veerluis op de kip, moet deze zo dicht mogelijk op de huid aangebracht worden. Zeker bij de cloaca en onder elke vleugel. Om dit goed te doen, is het belangrijk iedere vleugel apart open te vouwen. Besprenkel ook een klein beetje de stuit, de beide dijen en de weerszijden van de borst en in de hals. Let er goed op dat het middel absoluut niet in de ogen komt.

Is de kip behandeld met een antiluismiddel? Dan is het goed om 7 tot 10 dagen te wachten en de kip daarna nog eens te behandelen. Zo geef je een behandeling tegen de neten die in tussentijd zijn uitgekomen.

Omdat we luizen vooral ook vinden in losse veren in het hok en tussen het bodemstrooisel, raden we je aan om het hele hok goed schoon te maken. Behandel deze eventueel met een luisdodend middel. Zo kom je echt weer van de veerluizen af.

Hoe veerluis bij kippen voorkomen?

Het is verstandig kippen preventief te behandelen met een antiluismiddel. Je weet immers nooit of er al luis aanwezig is. Regelmatig een van de kippen bespuiten met een middel als bijvoorbeeld M50 Q, kan helpen bij het voorkomen van veerluis. Dit middel is oorspronkelijk bedoeld voor bloedluis, maar werkt ook tegen veerluis.

Reinig ook regelmatig het hok. Dat wil zeggen: alle kippen eruit en overplaatsen, het hok grondig reinigen (zeker de naden en kieren) en de bodem vervangen. Wanneer je alle kippen hebt overgeplaatst, moeten alle kippen ook behandeld worden met een antiluismiddel. Zo is er een grotere kans dat veerluizen voorkomen worden.

Spuit niet alleen op de kippen met een antiluismiddel, maar spuit ook het verblijf, de ren of de kooi goed in. Probeer met een borstel de luizen te verwijderen. Er zijn allerlei soorten reinigers op de markt die effectief zijn bij het schoonmaken van het kippenhok en het veerluisvrij houden van het hok.

Ook een handige tip: geef je kip af en toe wat knoflook en ui. Niet te veel, maar een klein beetje kan al wonderen doen. Door knoflook en ui wordt het bloed en de geur van de kip minder interessant voor insecten en parasieten. Door dagelijks met knoflook en ui over het voer te strooien, kun je al veel parasieten buiten de deur houden.

Plaats een reactie