Mijten bij kippen zijn heel vervelend. Ze kunnen er echt ziek van worden. De bekendste, misschien wel meest voorkomende soort mijten bij kippen staan niet eens bekend als mijten. Dit is de bloedluis, maar deze naam klopt helemaal niet want de bloedluis is een mijt. Veruit de meeste kippenhouders hebben weleens bloedluizen moeten bestrijden. Helaas is dit niet de enige soort mijt die kippen behoorlijk in de lappenmand kunnen leggen. Er zijn nog een aantal andere soorten mijt.
Wat zijn mijten?
Mijten zijn kleine parasieten. Ze hebben acht poten en zijn vrij gehard. Ze komen via allerlei objecten, wilde vogels en ongedierte bij de kippen terecht. In tegenstelling tot luis kan een mijt wel weken overleven zonder gastheer. Daarom verblijven ze ook niet permanent op kippen.
De mijten voeden zich met het bloed van de kip. Iedere soort mijt verblijft het liefst op een andere plek op de kip. De kalkpootmijt zit bijvoorbeeld het liefst tussen de schubben op de poten van de kip. Daar danken ze hun naam ook aan: ze kunnen kalkpoten bij kippen veroorzaken. En zo zit de luchtpijpmijt inderdaad in de luchtpijp en de veermijt tussen de veren op de huid.
Symptomen van mijten
Je merkt aan je kippen dat ze ziek worden of huidirritaties krijgen. Bij gebrek aan een goede behandeling, kan dat zware infecties opleveren. Alle soorten kippenmijt kunnen later ook bloedarmoede veroorzaken, zeker wanneer de kip het bloedverlies niet langer kan opvangen.
Een kip die ziek is van de mijt, is te herkennen aan zwakte. Zieke kippen zijn minder alert, vertonen minder hun typische gedrag en zijn van buiten te herkennen aan een bleke kam en bleke lellen. Wanneer je dit opmerkt, is het zaak om snel actie te ondernemen.
Kun je mijt voorkomen?
Mijten voorkomen is een ingewikkelde klus. Gelukkig betekent ingewikkeld niet onmogelijk. Er bestaan inderdaad veel diverse mijtsoorten, maar de meeste soorten zijn op dezelfde manier te behandelen en te voorkomen. Het is goed om je te realiseren dat mijten het liefst in vochtige hokken verblijven. Daar overleven ze makkelijker. Vooral de soorten die niet permanent op een kip leven.
Om mijten te voorkomen is het een goed idee het hok te behandelen met witkalk. Het is dan droog en licht: enorm onaantrekkelijk voor mijt. Wanneer je merkt dat er dieren besmet zijn, is het noodzakelijk deze dieren te isoleren. Op die manier kan verdere besmetting voorkomen worden.
Zijn mijten gevaarlijk?
Kippenmijt kan een kip behoorlijk ziek maken. De kip wordt zwak, reageert niet meer snel en voelt zich echt ziek. Wanneer je merkt dat je last hebt van mijten in het kippenhok, moet het hok meteen worden gereinigd en moeten de zieke kippen worden geïsoleerd om verdere besmetting te komen.
Mijten moeten onmiddellijk bestreden worden. Wanneer dit niet gebeurt, kunnen de gevolgen voor de gezondheid van de kip rampzalig zijn. Aan bloedluis en pluimveemijt kan een kip zelfs overlijden, als het te lang onbestreden blijft.
Andere soorten mijt zijn vaak minder gevaarlijk, maar wel even lastig: kippen kunnen veel overlast ondervinden van mijt. Dat zorgt ook voor onrust in het hok, omdat de kippen wat gestrest raken.
Nieuwe kippen plaatsen: denken aan de hygiëne
Ga je nieuwe kippen plaatsen? Denk dan goed aan de hygiëne. De nieuwe kippen moeten goed gecontroleerd worden op mijt. Een goede hygiëne kan een heftige mijtenplaag voorkomen. Vervang ook regelmatig de bodembedekking en voorkom dat het hok vol met uitwerpselen komt te liggen.
Door voldoende ruimte te geven aan de kippen, blijven ze schoner. Zorg ervoor dat de kippen niet te dicht bij elkaar hoeven te zitten. Meer kippen houden betekent vaak ook een groter hok bouwen of aanschaffen.
Welke soorten mijten zijn er?
Als je met het blote oog kijkt, zie je weinig verschil tussen mijten en luizen. Je zal dan ook niet de eerste pluimveehouder zijn die een luis voor een mijt aanziet en andersom. Maar als je er een loep bij pakt: zie je het heel duidelijk. Een mijt heeft namelijk acht poten, terwijl een luis er maar zes heeft.
Er zijn verschillende soorten mijten. We hebben de meest voorkomende soorten mijten bij kippen op een rij gezet.
Bloedmijt
Bloedmijt is een volhardend beestje dat zich niet zomaar laat bestrijden. Wil je het beestje echt dood, dan verhit je deze boven de 70 graden Celsius. Niet zonder gevaar, want het geeft brandgevaar voor het kippenhok. Soms noemen we bloedmijt ook wel bloedluis.
Doordat de mijt zich niet permanent op de kip nestelt, duurt het soms even om erachter te komen of je last hebt van bloedluis in het hok. De mijt verblijft op allerlei plekken in het hok, zoals bijvoorbeeld in vochtige kieren en naden.
Het is belangrijk bloedmijt tijdig te bestrijden. Anders kan een kip jeuk krijgen. Het pikt dan de hele dag en probeert zichzelf open te krabben. Daarvan krijg je onrust in het hok. Daarnaast krijgt de kip rode bultjes, bloedvlekjes op de huid en zul je merken dat de kip vermoeid is.
Kalkpootmijt
Kalkpootmijt wordt veroorzaakt door de Cnemidocoptes mutans. Dit is een hele kleine mijt. Je ziet hem amper met het blote oog. De kalkpootmijt graaft gangetjes en legt daarin eieren. Zo ontstaan er ontstekingen tussen de pootschubben van de kip.
Eerlijk is eerlijk: kalkpootmijt is echt heel zielig voor kippen. Door de flinke ontstekingen kunnen de tenen er zelfs af vallen. Daarom is het belangrijk een infectie snel op te sporen. Een vermoeden van kalkpootmijt kan bestaan als de kip veel aan haar poten probeert te pikken, of je irritatie en schilfering opmerkt. Ook kunnen er al kleine wondjes op de poten zitten.
Je ziet ook dat er kalkpootmijt is aan hoe de poot eruitziet. Ziet het er wat viezig uit, dan kan dit duiden op kalkpootmijt. Wanneer je al te laat bent, zijn de poten waarschijnlijk al geïnfecteerd.
Veermijt
Als we alle soorten veermijt op een rij zouden zetten, zouden we een enorm boekwerk kunnen maken. Er bestaan namelijk wel duizenden soorten veermijten. Bij de meeste kippen komt de Megninia columba-mijt voor. Vooral in de veerschat en in de veerpoeder zijn deze mijten te vinden.
Veerpoeder is een afvalproduct van het dons. Het blijft in het kleed zitten en draagt bij aan de reiniging van de veren. Een heel nuttig ‘onderdeel’, dus. Helaas is het ook een fijn plekje voor veermijten. Vooral de Falculifer rostratus-mijt bevindt zich graag rond de veerschacht van de slag- en staartpennen.
Het is belangrijk om goed het onderscheid tussen bloedmijt en veermijt te maken. De symptomen lijken immers vrij veel op die van bloedmijt. Het belangrijkste verschil is dat veermijt de kip niet verlaat.
Pluimveemijt
Een mijt met een hele ingewikkelde naam: de Ornithonyssus Sylviarum-mijt. We noemen deze mijt ook wel eens de ‘noordelijke pluimveemijt’. Deze mijt komt betrekkelijk veel voor in de Nederlandse kippenhokken.
De pluimveemijt is gelukkig vrij eenvoudig te bestrijden. Deze nestelt zich namelijk wel permanent op de kip. Daardoor verblijft de mijt altijd op dezelfde plek. Ze zijn qua infectiesymptomen gelijkwaardig aan de bloedluis. Het verschil tussen de bloedluis en de pluimveemijt is dat de bloedluis vooral graag tussen naden en kieren leeft, terwijl de pluimveemijt het liefst daadwerkelijk op de kip verblijft.
Luchtpijpmijt
Deze parasiet nestelt zich in het ademhalingskanaal van de kip. Het is een kleine mijt, met een lengte van ongeveer een millimeter. Helaas geven ze wel heel wat ongemak. De vrouwtjesmijt legt namelijk haar eieren in de longen van de kip. Die komen binnen zes dagen uit.
Voordat je doorhebt dat je kip last heeft van luchtpijpmijt ben je wel even verder. Het duurt namelijk best lang voordat de kip er echt ziek van wordt. Gelukkig zijn luchtpijpmijten vrij goed te behandelen.
Je herkent luchtpijpmijt aan het hoesten en niezen, met het hoofd schudden, een piepende en een snakkende ademhaling en je ziet het aan vochtafscheiding uit de neus.
Kippenmijt bestrijden
Zoals gezegd zijn veel soorten mijt met hetzelfde middel te bestrijden. Voordat je te werk gaat is het goed om te weten dat mijten vaak ontzettend sterk zijn en goed verborgen zitten. Behandeling is daarom vaak een lastig en lang traject. Ze geven niet zomaar op. En als je denkt dat je van de kippenmijt af bent, is de kans groot dat deze toch weer opduikt.
Wanneer er bij de kippen een mijt wordt gevonden, is het belangrijk deze direct grondig te behandelen. Herhaling is dan belangrijk, zodat je zeker weet dat de kip echt van de mijten af komt. Dat komt doordat de middelen niet voor alle stadia van de mijten werken.
Kippenmijt natuurlijk bestrijden
Kippenmijt zelf kun je niet natuurlijk bestrijden. Er is een uitzondering: de bloedluis of de bloedmijt. Hiervoor kun je zijn natuurlijk vijand inzetten: de roofmijt. Wanneer je deze inzet tussen april en september, ben je zo van je plaag af.
De roofmijt is lichtbruin van kleur en ongeveer een millimeter groot. Van nature leeft deze mijt het liefst op de bovenste centimeters van de bodem. Hij vreet bloedluis graag op. Een natuurlijke vijand inzetten is altijd een goed idee, omdat dit biologisch verantwoord is en je je hok niet onderspuit met chemische middelen.
Middelen tegen mijt
Mijt is het makkelijkst te bestrijden met bestrijdingsmiddelen als Finecto+, witkalk en halamid-d. Ieder middel heeft zijn eigen voordelen.
Finecto+ zorgt bijvoorbeeld voor uitdroging van de mijt. De mijt kan door uitdroging niet lang overleven en zal uiteindelijk doodgaan. Halamid-d heeft vooral een desinfecterende werking. Dit is zeker handig bij een grote mijtuitbraak. Het voorkomt verdere besmetting met andere ziektemakers als de kip al wat verzwakt is.
Sommige mijtsoorten zitten nauwelijks in het kippenhok. Ze zitten dan voornamelijk op de kip zelf. Behandeling met alleen Finecto+ of witkalk is dan meestal niet voldoende. Wanneer je veel last hebt van mijten in het hok, is het ook raadzaam een specialist of een dierenarts om raad te vragen. Veel soorten mijt kun je namelijk niet helemaal zelf onderscheiden, omdat er zoveel verschillende varianten zijn.
Fipronil en mijten
Vroeger zetten pluimveehouders nog wel eens fipronil in tegen de bestrijding van mijten bij allerlei soorten vogels (waaronder mijten). De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) kwam er in 2017 achter dat dit bestrijdingsmiddel ook doorwerkt in de eieren van kippen. Daarom is het middel niet toegestaan in de pluimveesector.
Fipronil wordt niet alleen gebruikt in de pluimveesector, maar ook bij teken bij honden en katten. Omdat kippen dieren zijn die in de voedselketen zitten, mogen zij geen bestrijding tegen mijten hebben met fipronil.
De eieren worden giftig als je fipronil gebruikt als bestrijdingsmiddelen tegen mijten. Je kunt de eieren dan net zo goed weggooien. Zonde van alle moeite die je doet om je legkippen eieren te laten leggen. Het is bovendien niet toegestaan. Niet doen, dus.
Een kippenhok behandelen
Om een hok goed schoon te maken en van de kippenmijt te ontdoen, moeten een paar stappen worden gezet. Behandelen met olie en alcohol is een goed idee. Mijten hebben hier namelijk een hekel aan. Door het hok goed met alcohol te besmetten en in te vetten met olie, blijven de mijten er liever weg.
Je kunt mijten in het hok ook bestrijden met antimijtmiddelen of met hitte. Een stoomreiniger verhelpt ook veel miserie. Maar als je het hok echt grondig wilt reinigen, moet je grote stappen nemen.
Eerst moet het hok helemaal leeggehaald worden. Gooi de bodembedekking weg. Deze moet vervangen worden. Maak het hok dan helemaal schoon met een stoomreiniger of met kokendheet water. Daarna kun je het hok ontsmetten met alcohol, of verdunde chloor. Dettol werkt vaak ook goed.
Na het schoonmaken spoel je het hok goed na. Doe dit bij voorkeur met heet water. Daarna is het zaak het hok te laten drogen. Je kunt daarna het hok behandelen met olie, zoals slaolie, olijfolie of raapolie.
In het geval van bloedmijt moet het hok echt grondig schoongemaakt worden. Herhaal de stappen regelmatig meerdere keren, want deze mijt is hardnekkig. Het laat zich niet zomaar wegjagen of doden.
Een kip zelf behandelen
Zit een kip onder de mijten? Dan kun je de kip behandelen met ontsmettingsmiddel, zoals Dettol en olie. Je kunt dit aanbrengen met een wattenstaafje. Dit breng je precies aan op de plek waar de mijten zitten. Wanneer de kip last heeft van kalkpoten kun je deze in een badje Dettol weken. Daarna kunnen de pootjes met slaolie, olijfolie of raapolie worden ingesmeerd. Een dikke vette crème als uiterzaf of vaseline kan ook zeer effectief zijn.
Als er sprake is van een grote mijtenplaag, is het beter antimijtmiddelen te gebruiken. Zoals eerdergenoemd kan ook de roofmijt ingezet worden. De speciaal geselecteerde roofmijten eten dan de mijten in het hok, of op de kippen zelf. De plaag zal dan afnemen. De roofmijten laten de kippen zelf met rust. Zo hoef je niet bang te zijn dat de kippenmijtplaag uiteindelijk een roofmijtenplaag wordt.