Kippen kunnen allerlei ziektes oplopen. Ze zijn veel buiten en komen met van alles en nog wat in aanraking. Soms is het lastig om te zien of een kip ziek is. Kippen geven zich namelijk niet zomaar gewonnen en proberen zo gewoon mogelijk door te gaan. Toch kan het zijn dat je iets opvalt aan de kip. Twijfel je of je kip ziek is? Dan is het altijd verstandig een dierenarts te raadplegen. Een dierenarts heeft de kennis, kunde en de middelen om een kippenziekte snel de baas te worden.
Is mijn kip ziek?
Je kunt aan een kip vaak wel merken of deze ziek is of niet goed in haar vel zit. Je ziet het onder meer aan de verandering in haar houding en gedrag. Misschien gedraagt ze zich ook suf, of zit ze steeds te woelen. Dat duidt op jeuk. We hebben de belangrijkste pijlers van een zieke kip op een rij gezet.
Verandering in houding en gedrag
Een gezonde kip is altijd in de weer. Rondscharrelen en zoeken naar voedsel behoren tot het instinct van een kip. Kippen krabben de bodem open met hun poten en pikken in de grond. Zo vinden ze kleine beestjes en zaden om te eten. Het kan zijn dat een kip dit op eens niet meer, of veel minder doet. Dan kan het zijn dat je kip ziek is.
Kip is suf
Gedraagt je kip zich suf? Dan kan dat duiden op besmetting met een ziekte. Een kip die suf is, zit veel op dezelfde plek. Daarnaast heeft ze geen zin om te scharrelen en ook de eetlust zal minder zijn.
Kip vermagert
Als de kip vermagert, kan dat duiden op een ziekte. Ziekte kippen hebben vaak geen zin in eten. Daarnaast kan het zijn dat de ziekte in het spijsverteringskanaal zit. Denk bijvoorbeeld aan een darmontsteking. Alle energie van de kip gaat naar het bestrijden van de ziekte. Dat gaat ten koste van andere processen, zoals de spijsvertering.
Kip heeft dunne ontlasting
Kippen die last hebben van een dunne ontlasting, hebben een aangedane spijsvertering. Dat komt vaak voort uit ziekte. Je ziet het ook aan de kleur van de ontlasting: die is anders. Een kip kan om verschillende redenen diarree hebben. Het is wel een van de eerste pijlers waaraan je ziekte herkent.
Kip heeft jeuk
Jeuk duidt op een afwijking van de huid. Dat kan door verschillende dingen komen. Mijten en bloedluis zijn de meest voorkomende veroorzakers van jeuk. De kip zal zo nu en dan door de veren woelen; dat is normaal gedrag. Doet de kip dat veelvuldig, dan is de kans groot dat het beestje last heeft van jeuk.
Kip legt minder eieren
Wanneer je kip minder eieren legt, is er iets met haar aan de hand. Bij ziekte merk je meestal direct aan de eierproductie dat het niet goed gaat. Het leggen van een ei kost namelijk enorm veel energie. Zieke kippen hebben deze energie nodig om te herstellen van de ziekte. Je kunt eieren van een zieke kip gewoon eten. Let wel op het uiterlijk van het ei.
Kook of bak een ei altijd goed. Zo voorkom je dat er nog ziektemakers (zoals salmonella) in zit. Door goed te bakken of te koken, dood je deze ziektemakers.
Kip heeft opgezette poten
Sommige kippenziekten hebben als kenmerk dat de poten opzwellen. Dat duidt meestal op een ontsteking of een infectie van de poten. Kippen kunnen behoorlijk beperkt worden in de beweging, als de poten opgezet zijn. Het is dan ook zaak om snel actie te ondernemen.
Kip heeft kale plekken
Een gezonde kip herken je aan een dik, net, en goed onderhouden verenpak. Zieke kippen kunnen last hebben van uitvallende veren. Het kan dan zijn dat de veren niet meer teruggroeien. Vaak wordt kaalheid verward met de rui. Tijdens de rui (zo tussen augustus en november) groeit de kip een heel nieuw verenpak. Het oude verenpak dunt dan uit.
Verlammingsverschijnselen bij kip
Bij verlammingsverschijnselen moet je direct een arts waarschuwen. Deze verschijnselen kunnen namelijk duiden op de vogelpest. Meestal ontstaan verlammingsverschijnselen pas in een later stadium van de ziekte.
Meest voorkomende ziekten
Nu je weet waaraan je ziekten kunt herkennen, is het belangrijk om de meest voorkomende ziekten onder kippen te herkennen. Een groot probleem waar iedere hobbykippenhouder eens mee te maken krijgt, is bloedluis. We geven ook uitleg over andere ziekten.
Bloedluis
Bloedluis herken je aan de rode bultjes op de poten van de kip. Eigenlijk is bloedluis een verkeerde naam: het gaat om een mijt. De rode bultjes kunnen resulteren in jeuk en pijn en in latere stadia ook vermoeidheid en sufheid. Dat komt door een tekort aan bloed. Je kip krijgt bloedarmoede. Het is belangrijk de bloedluis tijdig te bestrijden en het hok helemaal schoon te maken. Neem ook de naden en kieren mee. Daar zitten bloedluizen graag.
Bumblefoot
Bumblefoot is te herkennen aan dikke, opgezette poten. Daarnaast zie je een pit of een korst op de zwelling zitten. In latere stadia gaat de kip manklopen. Ze trekt dan ook haar poten in. Scharrelen is daardoor een stuk ingewikkelder. Je ziet dan ook aan het scharrelen dat deze kip mogelijk met Bumblefoot te maken heeft.
Kippen met Bumblefoot hebben vaak wonden. Dat wondje moet schoongemaakt worden en worden behandeld tegen verdere infecties. Daarna verbind je de wond met een verbandje. Bumblefoot is lastig zelf te behandelen. Dat kun je het best aan een vogeldierenarts overlaten. Deze maakt de besmetting open om het pus eruit te laten lopen. Daarna wordt de wond behandeld met antibiotica. Probeer het probleem niet zelf op te lossen, maar laat het over aan een arts.
Wormen
Wormen veroorzaken ziekteverschijnselen als diarree, vermagering in verbleking van bijvoorbeeld de kam. Je ziet ook in het algemeen dat de kip zich wat zwak voelt. Wormen en coccidiose hebben vrijwel dezelfde symptomen. Daarom is het belangrijk om het onderscheid te kunnen maken. Dat kun je als hobbykippenhouder vaak niet zelf. Het is dan belangrijk dat je gericht onderzoek laat doen door de dierenarts.
Vaak geven dierenartsen Panacur om het probleem op te lossen. Met een spuitje druppel je dit medicijn voorzichtig aan de voorkant op de onderkant van de snavel. De kip slikt het dan door. Het nadeel van Panacur is dat je drie opvolgende dagen met het middel moet ontwormen. Eet de komende twee of drie weken geen eieren van de pas ontwormde kip.
Kalkpoten
Kalkpoten worden gekenmerkt door een enorme jeuk aan de poten. De poten zetten op en krijgen een soort ‘schubben’. In een later stadium kunnen die schubben bloedingen worden. Kippen met kalkpoten scharrelen minder dan gezonde kippen.
Je kunt de kalkpoten behandelen door ze dagelijks in te smeren met vaseline. De mijten worden dan afgesloten van de lucht en stikken. Als je de ingesmeerde poten niet te strak verbindt met verbandgaas, krijgt de poot meet rust. Herhaal dit een aantal dagen. Heb je ontwormingsmikddel gegeven? Dan is het beter de eieren van de kip de komende twee tot drie weken niet op te eten.
Coccidiose
Cocciodiose is een darmaandoening die wordt veroorzaakt door een parasiet. Je kip gaat opeens bol zitten en heeft last van bloederige diarree met slijm. Ook heeft ze een verminderde eetlust en vermagert ze. Je kunt erachter komen of je kip een coccidiosebesmetting heeft door een mestmonster te testen. Dat kan de dierenarts het best doen.
Heeft een van je kippen last van coccidiose? Dan is het belangrijk dat je al je kippen behandelt. Het is namelijk besmettelijk. Het is handig om altijd een flesje Baycox in huis te hebben, zodat je de coccidiose snel de baas kunt zijn.
Cloacaprolaps
Als een ei te groot is, komt er een stukje van de legdarm mee naar buiten. Het blijft daar dan. We spreken dan van een cloacaprolaps. De kip houdt persdrang en er is een uithangende uitstulping te zien. Een kip met een cloacaprolaps moet zo snel mogelijk buiten de groep worden geplaatst. Anders kunnen andere kippen eraan gaan pikken. Dat kan de dood tot geval hebben.
Het is aan te raden om niet zelf te gaan dokteren, maar naar een vogeldierenarts te gaan. Deze kan de cloaca weer terugzetten, of met hechtingen vastbinden. Ook is een antibioticakuur noodzakelijk om ontstekingen te voorkomen. Een specialistische vogeldierenarts weet er vaak wel raad mee. Een gewone dierenarts kan hier mogelijk niets aan doen. Vandaar het advies voor een vogeldierenarts.
Infectieuze Bronchitis
Ook kippen kunnen bronchitis krijgen. Dat zul je het snelst herkennen aan de eieren die ze leggen. Infectieuze bronchitis is een virusziekte die wordt overgebracht door direct en indirect contact. Zelfs de wind kan je kip ziek maken. Hoe ernstig de symptomen zijn, hangt af van de leeftijd van de kip en haar weerstand.
Je ziet aan de eieren dat deze ribbels en korrels bevatten. Dat duidt op deze vorm van bronchitis. De eileider wordt aangetast door het virus. Daardoor legt de kip ook minder eieren. Helaas is er niets aan te doen: de kip moet gewoon uitzieken.
Windeieren
Stress kan bij kippen zorgen voor windeieren. Dat komt vaak voor na bijvoorbeeld een verhuizing. Als je kip regelmatig windeieren legt, is er iets mis met het legapparaat van de kip. Het kan zijn dat de kip dan antibiotica en ontstekingsremmer nodig heeft.
Een dierenarts kan bij hardnekkige problemen ook een implantaat inbrengen. Hierdoor legt de kip een tijd lang geen eieren. Zo komt het systeem tot rust. De kans is groot dat het probleem daarna verholpen is. Het nadeel van implantaten is dat ze aan de prijzige kant zijn.
De kip moet ook voldoende kalk krijgen. Geef haar daarom extra grit. Zo kun je de kwaliteit van de eieren verbeteren. Kalk is vooral nodig voor de ontwikkeling van de eischaal. Dit is overigens niet de hoofdoorzaak van windeieren.
Kippensnot
Niest je kip vaak? Heeft ze vocht rond de neusgaten? Gezwollen ogen en een rochelende ademhaling? Dan kan het zijn dat je kip last heeft van kippensnot. Zet haar direct apart om verdere besmetting in het hok te voorkomen. Ontsmet je handen iedere keer dat je haar hebt opgepakt en behandeld. Zo voorkom je besmetting bij andere kippen. Houd de andere kippen goed in de gaten, want kippensnot is erg besmettelijk.
Kippensnot moet behandeld worden met een medicijn van de dierenarts, dat goed door het drinkwater gemengd moet worden. Voeg er een beetje vruchtensiroop bij, zodat de kip het aantrekkelijker vindt om te drinken. Ontstoken ogen maak je schoon met een speciale zalf, die bij de dierenarts te krijgen is. Lauw water helpt vaak ook al.
Heeft je kip geen verschijnselen meer? Zet haar dan weer terug bij de andere kippen. Kijk goed of ze weer in de groep geaccepteerd wordt. Anders kun je beter eerst een stuk gaas plaatsen tussen haar en de andere kippen. In de ren wennen de kippen dan weer aan elkaar.
Heeft je kip een behandeling tegen kippensnot gehad? Eet de eieren dan een tijdje niet op. Wacht twee tot drie weken na het stoppen met het antibioticum.
Is de rui een ziekte?
De rui is geen ziekte. In het najaar gaan alle kippen in de rui. Ze verwisselen het verenkleed voor de komende winter. Ze verliezen daarbij hun oude veren en maken nieuwe veren aan. Dat vereist veel energie van de kip. Daardoor kan de kip moe zijn en kwetsbaar zijn. Ze is dan vatbaarder voor ziekten.
Je ziet dat de kip in de rui is als ze veren verliest, nieuwe veren krijgt en er belabberd uitziet. Ook zal de kam bleker zijn. Houd je kippen in de ruiperiode goed in de gaten. Je kunt extra vitaminen en eiwitrijk eten bijvoeren, om je kippen te ondersteunen in deze lastige periode.
Moet ik een dierenarts raadplegen?
Het is altijd verstandig een dierenarts te raadplegen. Als je last hebt van specialistische problemen, kun je beter een vogeldierenarts raadplegen. Deze heeft veel kennis over specifieke kippenziekten. Gewone dierenartsen kunnen het wel eens ontbreken aan deze kennis.
Zelf dokteren valt af te raden. Zeker als je een hobbykippenhouder bent. De kans is groter dat je de situatie slechter maakt, dan verbetert. Twijfel je over de gezondheid van je kippen? Neem dan contact op met de dierenarts. Zet kippen waarvan je denkt dat ze ziek zijn eerst apart, om besmetting te voorkomen.
ahoy