Zowel hobbyboeren als professionele pluimveehouders kunnen ermee te maken krijgen: kippenluis. Er zijn diverse soorten luizen die kippen kunnen besmetten, die vervelende symptomen kunnen veroorzaken. Daarom is het belangrijk regelmatig te controleren. De verschillende soorten luis hebben elk een apart gedeelte van het lichaam van de kip, waar ze het liefst zitten.
Wat is kippenluis?
Kippenluis bestaat uit verschillende soorten. Vaak wordt de bloedluis in een adem genoemd met andere luizen, maar eigenlijk is dit een mijt: de bloedmijt. Het grote verschil zit hem in het aantal poten. Een luis heeft zes poten, een mijt heeft er acht. Zo kunnen mijten en luizen van elkaar onderscheiden worden. Luizen kunnen het leven van kippen behoorlijk verpesten. Je merkt ze niet snel op, omdat ze zo klein zijn en zich niet altijd op de gastheer nestelen. Daarentegen merk je de symptomen wel op: jeuk, pikken en een algeheel ziekere kip.
Wie de kippen goed met een loep bekijkt, ziet de luizen wel duidelijk zitten. De luis is er vaak ook gekomen dankzij een aantrekkelijk hok: luizen zitten graag in hokken die niet helemaal meer schoon zijn.
Besmetting en gevolgen
Hoe kan het nu toch dat kippen luizen krijgen? Iedere kippenhouder krijgt wel eens te maken met luis. Ze reizen mee via onder meer voedsel, stro en andere dieren, vooral gevogelte. Die dieren kunnen ook vlooien met zich meebrengen. Vlooien zijn eigenlijk nog erger dan luizen, omdat ze ook ernstige bloedarmoede kunnen veroorzaken. De luizen kunnen vrij rondlopen wanneer de kip in de buurt is, maar ze kunnen ook langere afstanden afleggen om de kip te bereiken.
Luizen kunnen onbehandeld voor een hoop stress zorgen. Ook kunnen ze ernstige ontstekingen veroorzaken. Daarom is het belangrijk om een adequate behandeling in te zetten.
Symptomen van luizen bij kippen
Luizen zijn weliswaar met het blote oog op te merken, maar dat houdt niet in dat ze gemakkelijk te vinden zijn. Om luizen op te sporen moet de kippenhouder echt een grondige zoektocht houden en de kippen een voor een inspecteren. Je weet dat je last hebt van kippenluis als je de verschillende symptomen merkt bij kippen.
Als een kip ineens last krijgt van veeruitval of kleine bloedingen, kan dat duiden op kippenluis. Zeker als de kippen veel pikken in het verenpak of als er bloedvlekjes op de eieren komen, is het oppassen geblazen. Kippenluis kan ook huidschilfering en een verminderde eiproductie of windeieren veroorzaken. Wanneer een effectieve behandeling uitblijft, veroorzaakt dat (zware) ontstekingen op het lichaam.
Goed om te weten: luizen overleven niet lang zonder een kip als gastvrouw. De kippen een poosje weghalen om het hok grondig schoon te maken kan dus heel wat narigheid oplossen. Isoleer de met luis besmette dieren zo snel mogelijk, zodat de luizen niet overspringen op de andere kippen. Anders wordt het bestrijden ervan een eindeloze klus.
Jeuk na bezoek kippenhok
Je bent in het kippenhok geweest en hebt nu zelf last van vreselijke jeuk. Vooral op je hoofd of op andere plekken op het lichaam. Wanneer je dit merkt, is de kans erg groot dat je kippenluis in het hok hebt.
Het is dan zaak om onmiddellijk in actie te komen en de luis te bestrijden. Om zelf van de jeuk af te komen is een keer goed douchen een goed idee. Om ze van kleren te halen kun je een stoomcleaner gebruiken. Dit vinden luizen namelijk niet fijn.
Begin bij jeuk na een bezoek aan het kippenhok ook meteen met het bestrijden van de luis binnen het hok en op de kippen. Anders kunnen de kippen erg ziek worden.
Kippenluis voorkomen
Kan kippenluis voorkomen worden? Dat is een ingewikkelde vraag. Het is namelijk bijna ondoenlijk om luis uit te sluiten. Luizen zijn erg sterk en kunnen op allerlei manieren bij de kippen terechtkomen.
Wat zeker helpt, is een schoon en goed geventileerd verblijf. Daarmee verklein je de kans op luizen aanzienlijk. Het is erg onaantrekkelijk om in een schoon hok te verblijven, voor een luis.
Toch is de aanwezigheid van luis niet volledig te voorkomen. Doordat luizen ook meereizen met ander gevogelte, is er altijd een kans dat de luizen overspringen op de kippen in het hok. Regelmatig controleren zorgt ervoor dat de luizen geen plaag worden.
Kippenluis op mens
Vrees je ervoor dat de luis overspringt op jezelf? Dan kunnen we je geruststellen. De luizen op kippen klimmen en kruipen erg traag. Daardoor komen ze niet makkelijk op mensen terecht. Sporadisch komt het voor dat kippenluis ook op mensen zit, maar dat is niet gevaarlijk.
Bij mensen veroorzaakt kippenluis vooral veel irritatie en jeuk. Dat zal maar van korte duur zijn, want kippenluis overleeft niet lang op mensen. Ze zitten, zoals de naam al zegt, liever op kippen. Mensen hebben immers geen veren waar de luizen zich lekker warm tussen kunnen nestelen.
Soorten kippenluis
Voordat je de luizen kunt bestrijden, is het goed om te weten met welke soort luis je te maken hebt. Er zijn best een aantal verschillende soorten, maar gelukkig zijn ze goed van elkaar te onderscheiden. We zetten de meest voorkomende soorten luizen bij kippen op een rij.
Veerluis
De veerluis is de meest bekende soort kippenluis. Ze komen dan ook vaak voor. Deze soort luis verblijft het liefst tussen de veren van de kippen. Ze voeden zich met keratine. Dit is een eiwit in de veren van het dier.
Om erachter te komen of je kip last heeft van veerluis, kun je deze het best oppakken en tussen de veren kijken. Wanneer je kleine stipjes ziet, is de kans groot dat er veerluis aanwezig is. Bestrijd de luis niet alleen bij de kip, maar ook in het hok zelf.
Bruine lichaamsluis
Heeft je kip last van jeuk? Kijk dan goed rond de buik en rond de cloaca van de kip. Hier nestelt zich graag de bruine lichaamsluis. Waarom de kip zo’n vreselijke last van jeuk krijgt, is omdat de luis zich voedt met huidschilfers.
De kip krijgt last van irritatie, jeuk en een onrustige huid. Wanneer de luis vooral op het lichaam zelf zit, is de kans groot dat het gaat om de bruine lichaamsluis. Dit is een vervelende luis die snel bestreden moet worden.
Donsluis
De donsluis heeft een lengte van ongeveer 0,8 tot 1,5 millimeter. Een vervelende grootte, want daardoor zijn ze amper te zijn. Ondanks dat deze luis tot een van de kleinste soorten behoort, kan het voor behoorlijk wat ellende zorgen.
Om erachter te komen of de kip last heeft van donsluis, is het een goed idee om de kip ‘door te kammen’. Kijk goed tussen de veren, vooral aan de basis van de veren. Wanneer je luis vindt rond de kop of de vleugels, is dit waarschijnlijk geen donsluis, maar een andere soort luis.
Goniodes
Goniodes zijn relatief grote luizen. Ze zijn bruin van kleur en zijn vooral rond de buik van de kip te vinden. Ze moeten niet worden verward met de bruine lichaamsluis. Kijk online hoe goniodes eruitzien en wat het verschil is met de bruine lichaamsluis. In ieder geval de grootte is de belangrijkste aanwijzing.
Goniodes zorgen voor jeuk en irritatie. Daar wordt de kip onrustig van. Ook kan het beginnen met pikken in de eigen huid. Belangrijk om snel te handelen, dus.
Vleugelluis
Huidirritaties zijn bij mensen erg vervelend en bij kippen nog vervelender. Terwijl wij er zachtjes overheen kunnen wrijven, kunnen kippen er niet bij. Denk maar eens aan een hele vervelende jeuk, terwijl je geen handen hebt. Vleugelluis is er zo’n voorbeeld van. Het voedt zich met huidschilfers.
Meestal bevindt de vleugelluis, zoals de naam al zegt, direct onder de vleugel. Daar vreet het zich vol en veroorzaakt het huidirritaties. Ook hiervan kan de kip onrustig worden.
Kippenkopluis
Een beetje vergelijkbaar met de hoofdluis bij kleine kinderen is de kippenkopluis. Deze worden vooral rond de kop en de hals van de kip gevonden. Deze soort luis zit het liefst zo dicht mogelijk op de huid van de kop.
Net als veel andere luizen, voeden deze kippenkopluizen zich ook met huidschilfers. Ook dit zorgt weer voor huidirritaties. Kippen kunnen niet zelf bij hun kop komen, waardoor ze gestrest raken van de jeuk. Ook hier is snel bestrijden weer het devies.
Kippenluis bestrijden
Luizen behandelen en kippenluis bestrijden kan op verschillende manieren. Naast het voorkomen van verdere verspreiding en de introductie van luis via objecten en nieuwe dieren, is behandeling met anti-luismiddelen erg belangrijk. Er bestaan veel verschillende soorten luizen, maar ze behoren allemaal tot de Amblycera onderorde. Daardoor is het mogelijk verschillende anti-luismiddelen te gebruiken.
Deze middelen zijn effectief tegen vrijwel alle soorten luis. De behandeling moet plaatsvinden op de kip zelf. Helaas is de kip namelijk de primaire verblijfplaats van de luis. Daarnaast moet ook het hok grondig worden gereinigd. Zeker tussen de spleten, naden en kieren. Dit is overdag de verblijfplaats van de luis.
Kippenluis natuurlijk bestrijden
Kippenluis kan worden bestreden met allerhande middelen, maar veel hobbykippenhouders geven de voorkeur aan een natuurlijke manier van bestrijding. Ze zijn vaak bang dat van andere middelen de kippen zelf ook ziek kunnen worden. De beste manier om kippenluis natuurlijk te bestrijden, is het regelmatig grondig reinigen van het hok. Dit voorkomt de kans op besmetting drastisch. Maak een schoonmaakschema en volg deze op.
Maak de zitstokken zwevend en maak een buffer. Op die manier kan de luis niet naar de zitstok kruipen. Maak het hok ook vogeldicht, zodat vogels het hok niet binnen kunnen vliegen. Deze nemen vaak mijten mee.
Niet heel diervriendelijk, maar wel effectief, is het verhitten van de luis. Dit kan worden gedaan met een stoomreiniger of een verfstripföhn. Dit doe je uiteraard in het hok en niet op de kip zelf.
Je kunt ook op een natuurlijke manier afrekenen met het luizenprobleem. Dit doe je door onder meer tabakstelen als bodembedekking te gebruiken. De luizen vinden de geur ervan niet lekker. Het is perfect nestmateriaal voor in legkasten, zeker in combinatie met beukensnippers. Gebruik geen stro of hooi in het kippenverblijf: dat is juist erg aantrekkelijk voor kippenluizen.
Wanneer je kippen ziek worden, is het raadzaam naar een dierenarts te gaan. Deze kan diergeneesmiddelen voor kippen voorschrijven. Deze geneesmiddelen zijn er ook specifiek om bloedluizen te bestrijden.
Luizen bij kuikens bestrijden
Er zijn maar weinig dingen zieliger dan zieke kleine dieren. En dat is toch echt de realiteit als luis voorkomt bij kippen. Als je er niet op tijd bij bent, kan dit zelfs de dood van het kuiken tot gevolg hebben. De vraag is vaak of je dit kunt behandelen met hetzelfde middel als je bij volwassen kippen kunt gebruiken.
Het antwoord is: liever niet. Als de kuikens heel jong zijn, is het best om terughoudend te zijn met bestrijding. Dat klinkt een beetje gek, maar het is effectiever de moederkip in te sprayen. De kuikens zitten als ze zo klein zijn het liefst nog dicht bij hun moeder, en dat is waarschijnlijk de bron waar de luizen bij kuikens vandaan komen. De luizen kunnen namelijk precies zitten waar de kuikens het liefst ook zitten: onder moeders verleren.
Wat wel eens wordt gedaan, is de kuikens behandelen met bio shampoo. Doe het in een emmer met lauw water en behandel ook het koppie van het kuiken. Behandel ook de grote kippen, want de kuikens kunnen het weer overnemen van de grote kippen en andersom. Wanneer je maar een groep behandelt, houd je de luis in stand. Toegegeven: kuikens wassen met shampoo is een hoop gedoe.
Wanneer je kuikens behandelt, moet je alle dieren tegelijk behandelen. Tegelijkertijd moet ook het hok goed worden schoongemaakt. Kuikens zijn natuurlijk maar kleine beestjes, dus is het belangrijk nog eens goed te controleren of de luizen niet nog ergens verstopt zitten.
Middelen tegen kippenluizen
Er zijn verschillende middelen tegen kippenluizen beschikbaar. Zo kan het bijvoorbeeld worden gedood met pyrethrine, zoals U-3 spray of Beaphar 404 vogelspray. Deze spray wordt aangebracht op het hele lichaam van de kip. De behandeling moet worden herhaald om alle luizen te duiden die eerst niet getroffen zijn.
Je kunt ook goedkope middelen gebruiken, zoals Koudijs Luis/Worm. Luis-Worm van Koudijs is relatief gemakkelijk toe te dienen en werkt tegen verschillende soorten parasieten.
Knoflook
Een goed idee is om wat knoflook of water door het eten te doen. Het is niet verzekerd dat er dan nooit meer kippenluis in het hok en op de kippen en kuikens voorkomt, maar de kans erop wordt wel kleiner. We zien daadwerkelijk dat er een gunstig effect optreedt. Wees alert en kijk de kippen regelmatig na. Zo krijgt de luis geen kans om zich weer te vermenigvuldigen. Je bent dan echt op de goede weg met het bestrijden.
Over verboden middelen
Gebruik alleen toegestane middelen tegen luizen. Fipronil lijkt een effectief middel, maar het is verboden in Nederland. Zoals bekend is er een groot schandaal over geweest in ons land. We moeten herhaling hiervan zien te voorkomen. Vooral om dat ook duidelijk is dat de eieren van kippen die zijn behandeld met fipronil zo goed als waardeloos zijn. Dat is natuurlijk erg zonde van alle moeite en energie die je erin stopt om je kippen gezond te houden.
BEN JE OOK BANG OM FOUTEN TE MAKEN BIJ HET KIPPENHOUDEN?
Veel beginnende kippenhouders maken fouten. Door onze gratis gids te downloaden kan je de meest voorkomende fouten voorkomen!