Kippen in de rui: hoe zit dat nu eigenlijk?

Ieder jaar opnieuw krijgt een kip een nieuw pak veren. Kippen die in de rui zijn hebben daardoor extra energie en voedingsstoffen nodig. Een tekort aan deze voedingsstoffen kan ervoor zorgen dat de nieuwe veren afwijken. Denk bijvoorbeeld aan groeistrepen, of een slechte kwaliteit veren. Zonder goede voeding kan de rui ook langer duren. Naast voeding is het belangrijk te kunnen herkennen of een kip ziek is of simpelweg aan haar nieuwe veren werkt. Kippen in de rui: hoe zit dat nu eigenlijk?

Kip in de rui: kenmerken

Hoe weet je als hobbykippenhouder dat een kip in de rui is of in de rui komt? Natuurlijk verliest de kip veren, maar kun je ook iets merken aan het gedrag? Daarnaast geven we antwoord op de vraag: ‘Kan een haan in de rui komen?’ en ‘Wat is nekrui?’ Een kip in de rui voldoet aan verschillende kenmerken. Overigens verschillen de ruiperiode en de bijbehorende kenmerken per kip.

Kip verliest veren

Al het pluimvee gaat een keer in de rui. Het ruiproces van kippen komt in grote lijnen overeen met dat van andere vogels en pluimvee, waaronder kalkoenen en kwartels. Eenden en ganzen gaan vaak in de zomer al in de rui, na de geboorte van de kuikentjes. Het pluimvee heeft in deze periode een verminderde weerstand. Daardoor lijken ze ook een beetje zielig.

De rui is een natuurlijk proces. Eigenlijk moet de mens zich er niet al te veel mee bemoeien. Wel is het verstandig te controleren of de kip niet een beetje extra hulp nodig heeft. Dan moet men vooral denken aan aanpassingen in het voer.

Kan een haan in de rui komen?

Ook hanen komen in de rui. Bijvoorbeeld in de eerste weken van hun leven. Ze krijgen dan de kenmerken die echt bij een haan horen, waarvan de veren kunnen worden gezien als het meest opvallende kenmerk.

Hanen zijn meestal wat langer in de rui dan hennen. Het verloop van de rui verschilt per haan en per hen. Maak je dus geen zorgen als je haan opeens zijn veren verliest: het hoort erbij.

Nekrui bij kippen

Jonge hennen hebben vaak last van ‘nekrui’. Dit is het wisselen van de veren in de nek. Het gebeurt vaak na het leggen van de eerste twintig tot dertig eieren. Het is vervelend voor wie hoopte op een dagelijks vers eitje, maar het hoort bij het leven. Goed om te weten, is dat nekrui vaak het gevolg is van te vroege legrijpheid. De dieren die al na 4 tot 4,5 maand beginnen te leggen, merken dat vooral: hun lichaam is nog niet volgroeid. Doordat er te veel van het lichaam wordt gevraagd, kan ze haar veren verliezen.

De nekrui is geen ziekte, maar het is wel iets om in de gaten te houden. Jonge hennen zouden pas moeten leggen als het lichaam volledig vergroeid is. Nekrui geeft wel aan dat er iets bij het fokken niet helemaal goed is gegaan. Het mooist is als hobbypluimveehouders hun kippen zo min mogelijk hoeven te helpen. Dat kan alleen als fokkers hun dieren zo fokken, dat nekrui geen intrede doet.

Is een kip in de rui ziek?

Wanneer een kip in de rui komt, is deze niet ziek. Wel is deze vatbaarder voor ziektes. Het verliezen van veren kost voor een kip veel energie. Daardoor kan het lichaam minder goed schadelijke bacteriën bestrijden. De weerstand is lager, waardoor de kip met een beetje pech ziek kan worden.

Daarom is het goed om tijdens de rui extra aandacht aan de kip te besteden. Voer vitamines bij en zorg ervoor dat de kippen goed eten en drinken, en een prima ontlasting hebben. Dan is er niets aan de hand. Wanneer de kip in de rui is, maar er geen veren doorkomen, heeft de kip waarschijnlijk haar eigen veren opgegeten. Dat is een teken dat er iets mis is. Meestal duidt dit op een eiwittekort. Je kunt dan het best eiwitrijk voedsel voorzetten, zoals gedroogde insecten.

Het ruiproces

Hoe ziet het ruiproces er eigenlijk uit? Wanneer gaan kippen in de rui en wat verandert er aan hun gedrag? Geen enkele kip ontkomt aan dit proces. Sterker: het is nodig om de kip groot en gezond te houden.

Wanneer gaan kippen in de rui?

Kippen gaan meerdere keren in hun leven in de rui. Dat begint al als ze 6 tot 8 dagen oud zijn. In de achtste tot twaalfde week worden de baby veertjes ingeruild voor volwassen kippenveren. In deze ruiperiode krijgt de haan zijn kenmerkende veren. Vanaf datr moment zijn hennen en hanen goed uit elkaar te houden. Daarna gaat de kip of haan nog een keer in de rui rond de 17e week. In deze periode leggen de hennen hun eerste eieren.

Dan is het nog niet klaar met het groeien van nieuwe veren: rond de achttiende maand gaan ze elk jaar aan het eind van de zomer in de rui. Meestal is dit tussen de maanden augustus en november.

De volgorde

Pluimvee ruien vaak in een vaste volgorde. Het begint allemaal met de donsveren. Die worden het eerst vervangen. Daarna maakt de kip nek- en halsveren, gevolgd door de borstveren. Als deze veren vernieuwd zijn, maakt de kip nieuwe buikveren en veren op de vleugels. Vooral op de vleugels zul je zien dat dit evenredig gebeurt. Daar is een reden voor: de kip zal anders hard naar beneden storten als het probeert te fladderen.

In sommige gevallen verliest de kip al zijn veren tegelijk. De kip zal dan moeite hebben met de rui. Het verschilt per kip. Wel is het goed om een kip die in de rui is in de gaten te houden.

Gedrag van de kippen in de rui

Het gedrag van kippen in de rui verandert. Ze zijn minder actief en leggen even geen eieren meer. Ze zien er ook anders uit: ze worden kaler, bleker en dunner. Ze kakelen een stuk minder. Door de rui verandert de rangorde in het hok tijdelijk. Kippen die in de rui zijn worden door de andere kippen als minderwaardig gezien, waardoor ze tijdelijk spreekwoordelijk ‘over elkaar heen lopen’.

Na de rui verandert de rangorde nog een keer. Meestal wordt de oorspronkelijke rangorde dan weer hersteld. De leider die in de rui is geweest kan dus gewoon weer de leider van het toompje worden.

Verzorging tijdens de rui

Tijdens de rui is de huid van de kip extra gevoelig. Pak de kip daarom zo min mogelijk op. Het kan zijn dat de kip erg last heeft van het krijgen van de nieuwe veren. Dan is het raadzaam de huid te koelen met koud water. Ook moet je stress bij kippen voorkomen, zodat ze alle energie kunnen gebruiken om het nieuwe verenkleed aan te maken.

Kippen die veren kwijt zijn, missen de isolerende werking van de veren. Ze krijgen het dus snel koud. Daar kun je als pluimveehouder iets aan doen: voldoende beschutting bieden. Zeker bij slecht weer is dat een noodzaak. Daarnaast kun je ook op het gebied van het voeren van de kippen een aantal aanpassingen maken.

Kip rui voeding / kippenvoer rui

De rui is een goed moment om extra aandacht te besteden aan het voedingspatroon van de kippen. Tijdens de rui moet er namelijk eiwitrijk voer worden bijgevoerd. De veren die de kippen kwijtraken, bestaan immers uit eiwitten. De natuur regelt dat gedeeltelijk door de eierproductie tijdens de ruiperiode stil te leggen. Het is dan ook logisch dat kippen in de rui vaak geen eieren leggen.

Extra eiwitten kunnen worden toegediend via het voer. Extra bijvoeren heeft ook als voordeel dat de kip extra energie krijgt om de veren aan te maken. Er zijn verschillende soorten voer die kunnen dienen als een extra eiwitbron.

Insecten eten

Insecten behoren tot het favoriete kostje van de kip. Ze proberen regelmatig zelf vliegen te vangen die rondvliegen in het hok. Kevers, sprinkhanen en krekels worden ook gewoon door kippen gegeten. Insecten zijn namelijk zeer eiwitrijk, en leveren daardoor een goede bron van eiwitten. Wanneer insecten gedroogd zijn, bevatten ze tot wel 50 procent eiwitten.

Toch is het goed om waakzaam te zijn bij het voeren van levende insecten. Sommige insecten kunnen ziekten overbrengen op de kippen. Denk daarbij aan de Ziekte van Marek, Coccidiose, Salmonella, Influenza en Botulisme.

Vlo kreeftjes en garnalen eten

Gedroogde garnalen en vlokreeftjes zijn ook een goede bron van eiwitten. Nadeel is dat ze hoge concentraties van het zware metaal cadmium kunnen bevatten. Een te hoge concentratie van dit metaal kan schadelijk zijn voor de lever en de nieren van de kippen. Veel verbindingen met cadmium kunnen bovendien kankerverwekkend zijn. Eens een keer vlo kreeftjes en garnalen voeren is geen probleem, maar grote hoeveelheden voeren wordt afgeraden.

Wormen eten

Kippen gaan vaak zelf op zoek naar wormen. Door de aarde om te spitten met hun poten, komen ze aan de wormen. De hobbykippenhouder kan zelf ook verse of gedroogde wormen aanbieden. Het geven van verse wormen geeft altijd een kleine kans op het krijgen van lintwormen, als de eitjes van de lintwormen zich in de wormen zelf hebben genesteld.

Eieren eten

Extra eiwitten kunnen ook gegeven worden door simpelweg gekookte eieren te geven. Kippen zijn niet kieskeurig en eten zonder moeite de eieren van hun familie, vrienden en vriendinnen op. Het is een prima bron van eiwit. Helaas vinden kippen ze soms zo lekker dat je ze ook hun eigen eieren willen eten. Om te voorkomen dat je kippen hun eigen eieren opeten is het belangrijk om nooit rauwe eieren te geven, maar gekookte eieren. Het voordeel van een gekookt ei is bovendien dat de eiwitten hierin beter verteerbaar zijn dan in eieren die niet gekookt zijn.

Vismeel eten

Goed vismeel bevat ongeveer 60 tot 70 procent eiwit. Daarom is het een goede eiwitbron voor kippen in de rui. Vismeel wordt gemaakt van bepaalde vissen die speciaal worden gevangen voor het maken van vismeel voor dierenvoeding. Houd er wel rekening mee dat vismeel ervoor kan zorgen dat de gelegde eieren een vissige smaak krijgen.

Het is aan te raden vismeel alleen aan te bieden als de kippen in de rui zijn en geen eieren leggen. Je kunt ook verse vis voeren in plaats van vismeel. Maak de visjes dan wel goed schoon.

Peulvruchten eten

Peulvruchten zijn een hele goedkope, natuurlijke en plantaardige bron van eiwitten. Pas wel op met rauwe peulvruchten; die kunnen de opname van voedingsstoffen verminderen. Ze worden niet goed verteerd. Verhitte peulvruchten kunnen gewoon gegeten worden door de kippen. Net als met mensen moet je bij het aanbieden van voer letten op de hoeveelheid. Te grote porties zorgt voor te dikke kippen. Net als bij mensen is dat niet goed voor ze.

Zaden en pitten eten

Zaden en pitten vormen goede, plantaardige eiwitbronnen. De oliën in de zaden werken ook bevorderend voor de rui. Pompoenpitten hebben bovendien als voordeel dat ze een natuurlijk ontwormer zijn. Je kunt daarom deze pitten prima voeren als je een preventief middel tegen wormpjes wilt inzetten.

Goed om rekening mee te houden: zonnebloempitten zorgen voor een lichtere dooier met een hoger cholesterolgehalte. Overigens hebben ze wel een hoog eiwitgehalte.

Groenvoer eten

Groenvoer als boerenkool en spinazie zijn rijk aan eiwitten. Je kunt dit groenvoer voeren tijdens de rui, zodat deze periode goed zal verlopen. Ze zitten ook boordevol vitaminen en mineralen, en bevatten weinig koolhydraten en vetten. Daardoor kunnen de kippen er meer van eten. Meestal is er in de ruiperiode minder groenvoer beschikbaar, dus is dit een welkome aanvulling. De kippen moeten wel genoeg ruimte hebben om te scharrelen. Geef bij gebrek aan beplanting zelf wat groente of groenvoer.

Hoeveel mogen kippen in de rui eten?

Het geven van extra eiwitten, vitaminen en mineralen zorgen voor een voorspoedig verloop van de ruiperiode. De truc is alleen om wel voldoende aan te bieden, maar niet te veel. Te veel extra’s kunnen ervoor zorgen dat de kippen een stelletje lekkerbekken worden die alleen nog maar eten wat ze willen eten. Het basisvoedsel is dan niet meer goed genoeg voor ze. Dat terwijl dat basisvoedsel juist heel belangrijk is.

Maathouden is dus belangrijk. Een goede maat is een hoeveelheid waarbij de kippen er ongeveer 20 minuten over doen om het op te eten.