Wil jij je toom uitbreiden? Misschien heb je een paar lieve kipjes op het oog. De vraag is alleen of de kippen die je al hebt, nieuwelingen in het hok zullen accepteren. Het laatste dat je wilt, is ruzie en onrust in het hok. Hoe kun je dat voorkomen? Hoe kun je kippen aan elkaar laten wennen?
Nieuwe kippen aan een toom toevoegen
Allereerst is het goed om te weten dat kippen sociale dieren zijn, die graag samenleven. Ze vinden het leuk om met meerderen te zijn. Een kip die alleen leeft, zonder iemand om zich heen, is een zielige kip. Dat kippen graag samenleven, is alvast een voordeel als je nieuwe kippen aan een toom gaat toevoegen.
Kippen wonen en werken volgens een hiërarchie: de pikorde. Iedere kip kent zijn plaats binnen de groep. Wil een kip daar overheen denderen, dan zal er ruzie volgen. Een nieuwe kip moet zich dus afwachtend opstellen, om geaccepteerd te worden. Soms is het handig als daar wat mensenwerk aan te pas komt.
Begeleid de introductie en zorg ervoor dat de kippen elkaar een beetje kunnen leren kennen. Je kunt het best twee kippen tegelijk toevoegen. Zo voorkom je dat alle aandacht naar één nieuweling gaat en zij de zondebok van de groep zal worden.
Welke kippen gaan goed samen?
Je kunt het best kippen bij elkaar zetten die onderling niet zoveel verschillen. Grote kippen en kleine kippen samen zetten is dus niet zo’n goed idee. Een grote hen met een krielkip zal onverbiddelijk resulteren in haantjesgedrag. De grote kip zal de kleine kip willen overstemmen.
Kijk ook goed naar het karakter van de kippen. Rustige hoenders zet je het best bij elkaar. Ze passen niet goed bij drukke soortgenoten. Daar raakt de rustige hoender gestrest van, met alle ziekte en ongemak van dien. Natuurlijk is ieder dier uniek, maar het samen zetten in het hok gaat het best als ze een beetje op elkaar lijken.
Medische noodzaak: kippen ontwormen
Voordat je kippen bij elkaar gaat zetten, is het een goed idee om ze te ontwormen. Er is namelijk een grote kans dat de nieuwe kippen ziektes bij zich dragen. De kippen uit je vaste groep zijn waarschijnlijk hier niet tegen opgewassen. Bovendien zorgt stress in de introductiefase ervoor dat je dieren eerder vatbaar worden.
Een groot probleem is wormen. Als je eenmaal wormen in het hok hebt, kom je er maar moeilijk weer vanaf. Die wormen worden meegenomen door de nieuwe kippen. Bescherm als je kippen door de nieuwkomers eerst te ontwormen.
Heb je de kippen ontwormd? Dan kun je de komende drie weken geen eieren van je eigen kippen eten. In het kuur zit een stof, waardoor de eieren oneetbaar zullen worden. Het is goed hier rekening mee te houden.
De introductie
Nieuwe kippen introduceren doe je volgens een stappenplan. Kijk steeds goed wat er gebeurt als je een stapje verdergaat.
In de eerste stap zet je de kippen in een hokje in de omgeving van de toom. Je zet ze dus nog niet samen. Ze kunnen naar elkaar kijken en leren al hoe laat het is: er komt een nieuweling bij. Ze wennen aan elkaars geluiden. Dat is al een gedeelte van kippen aan elkaar laten wennen.
Nu ze van elkaars bestaan weten, kun je de volgende dag de dieren bij elkaar zetten. Het beste moment om dit te doen is in de avond. Als de kippen al op stok zijn gegaan, kan er een nieuwe kip het huis betreden, zonder meteen aangevallen te worden.
Kippen vinden het fijn als ze een plek hebben waar ze zich kunnen terugtrekken. Het is ook wel zo veilig. Zorg daarom dat daar genoeg ruimte voor is. Te weinig ruimte resulteert in stress. Stresskippen zijn niet leuk om te houden, het is niet gezellig en het zorgt voor een hoop gedoe. Ruimte is dus een belangrijk sleutelwoord!
Geef je kippen de ruimte
Forceer niets. Laat kippen lekker elkaar ontdekken. Geef ze letterlijk en figuurlijk de ruimte om hun ding te doen. Hoe meer ruimte, hoe minder stress. Vormen de nieuwkomers in het hok eerst een eigen groepje? Dat is geen ramp. Het is niet erg als ze nog afwachtend zijn.
Waar je wel mee moet oppassen, is met kippen die steeds achterna gezeten worden. Ze worden dan niet geaccepteerd. Ze zullen een leven lang gepest worden en als pispaaltje worden gebruikt. Het resultaat is dat ze niet komen eten. Ze blijven lekker zitten waar ze zitten. Dat verstoort de rust in het hok.
In zo’n geval is het een goed idee om de kippen eerst een eigen onderkomen te geven. Bouw een verblijf in de buurt van je vaste groep, zodat ze elkaar toch nog kunnen zien. De kans is aanwezig dat de vaste groep alsnog besluit om de nieuwe kippen op te nemen.
Een haan toevoegen
Wil je een haan plaatsen? Dan kun je hem het best een aantal dagen bij de kippen zetten. Een haan zorgt ervoor dat nieuwe kippen makkelijker geaccepteerd worden. Als hij zelf nieuw is, zal hij na een tijdje het respect van de hennen winnen. Alle hennen weten dat een haan bovengeschikt is en zullen niet snel tegen hem ingaan.
Een haan bij je kippen zetten is dus vaak geen probleem. Het is handig als je de soorten een beetje bij elkaar houdt. Een Brahma haan bij een stel Brahma hennen neerzetten kan prima. Let wel goed op dat je de gezondheid van de haan in de gaten houdt. Een zieke haan kan al heel snel de rest van het hok besmetten. De vrouwtjes vinden die man in huis namelijk maar wat interessant.
Je kunt een haan die je al in de groep hebt, ook gebruiken om nieuwe kippen te introduceren. Een kip die gepest wordt als nieuweling, kun je bijvoorbeeld bij de haan apart zetten. Zo leren de hennen dat de nieuwe kip in bescherming wordt genomen, en dat de haan zijn pootjes in het vuur zou steken voor de nieuwe kip.
Slecht gedrag in het hok
Soms resulteert het toevoegen van nieuwe kippen in het hok tot slecht gedrag. De vaste groep wordt onrustig en voelt zich bedreigt. Vaak reageren de kippen dat op elkaar af, maar een enkeling wordt er onzeker van en begint aan zichzelf te pikken. Het is als pluimveehouder jouw taak om een oogje in het zeil te houden en alles in goede banen te leiden.
Verenpikken
Kippen kunnen naar elkaar pikken. Meestal zijn de kippen binnen 3 weken wel aan elkaar gewend. Dan stopt het slechte gedrag. Het pikken begint omdat de vaste groep nieuwelingen als indringers zit. De kip wil duidelijk maken wie de baas is en meteen de pikorde uitleggen.
Verenpikken komt vaak voor bij het plaatsen van nieuwe kippen. Toch is het goed om dit in de gaten te houden. Verenpikken kun namelijk ook andere oorzaken hebben. Sommige kippen zijn gevoelig voor stress en pikken zichzelf dan helemaal kaal. Het kan ook zijn dat de kippen een tekort aan mineralen hebben, of dat ze te dicht op elkaar zitten.
Kippen die te dicht op elkaar zitten, kunnen hun natuurlijk gedrag niet uiten. Daar worden ze gefrustreerd van, en dan begint het pikken. Zijn je nieuwe kippen eenmaal gewend, dan stopt het verenpikken bij zichzelf en zullen de veren snel weer aangroeien. Bij de enige kip gaat dat wat sneller dan bij de ander.
Maak je niet te druk over de veren. Kippen passen zich snel aan en na de rui krijgen alle kippen nieuwe veren. Dan zitten ze allemaal weer in een mooie haardos, en zul je kunnen genieten van gezonde kippen.
Ruzie en onrust
Nieuwe kippen introduceren kan ervoor zorgen dat het onrustig wordt in het hok. De vaste groep is aan elkaar gewend en zit niet per se op te wachten op nieuwelingen. Als je kippen bij elkaar zet die bij elkaar passen, zal je niet te veel ruzie of onrust te hoeven verwachten. Wanneer je kippen bij elkaar zet die elkaar van nature ook niet zouden opzoeken, kun je de klok erop gelijkzetten.
Gelukkig is ruzie en onrust vaak maar tijdelijk. De meeste kippen zijn zo sociaal, dat ze wel aan elkaar wennen. Ze moeten alleen even bepalen wie de baas is in het hok en wie welke rol toegedeeld krijgt. Als de kippen maar ruzie blijven houden, en je merkt dat de stressniveaus veel te hoog zijn, kun je ze het best scheiden. Dat is jammer, maar soms is dit het beste voor alle betrokken partijen.
Pikorde bepalen
We hadden het al even over de pikorde. Dit is de onderlinge rangorde. Als de rangorde eenmaal bepaald is, keert de rust vaak snel weer terug. Daarna blijft de pikorde onveranderd. Tenzij je natuurlijk weer nieuwe kippen toevoegt. Dan begint het hele feest weer opnieuw.
De sociale rangorde is heel belangrijk voor kippen. Het bepaalt bijvoorbeeld welke kip voorrang heeft bij het eten, wie de beste slaapplaats op stok mogen kiezen. Dat soort zaken. De kip (of haan) bovenaan de rangorde heeft het recht om te pikken op alle ondergeschikte dieren. Zeker als een soort ‘straf’, zodat iedereen zich aan de regels houdt.
Wanneer je een haan in het hok hebt, is het duidelijk dat de haan de baas is. Hij heeft een fysieke overwicht en walst zo over de vrouwtjes heen. De haan zorgt vaak voor rust onder de vrouwen in het hok. Soms zijn er ook hennen die zich als hanen gedragen, en volop hun dominantie laten gelden.
Algemene tips om kippen toe te voegen
Tot slot nog een paar algemene tips om kippen toe te voegen aan het bestaande hok:
- Zet kippen minimaal een dag of vijf apart in een afgeschermd deel van de ren. Zorg ervoor dat de oude en de nieuwe kippen elkaar kunnen zien. Het is handig als de bestaande kippen langs het gaas met de nieuwelingen kennis kunnen maken;
- Houd kippen nog even uit elkaar als ze fel doen na elkaar. Zodra ze elkaar beginnen te accepteren, kun je ze bij elkaar zetten;
- Laat de kennismaking gebeuren in een grote ruimte. Zo kunnen de nieuwelingen vluchten en schuilen, als dat nodig is. Lopen de kippen los in je tuin, maar is deze niet voldoende afgeschermd? Kortwiek je kippen dan eenmalig.
- Zorg voor voldoende afleiding. Leg bijvoorbeeld lekkere dingen op verschillende plekken neer. Zo richten de kippen de aandacht meer op het eten en minder op elkaar;
- Zet een nieuwe hen bij de haan neer. Zo leren de kippen dat de haan de nieuwe hen zal beschermen, en dat ze dus respect voor haar moeten hebben;
- Wordt een kip erg gepest? Zet de gepeste kip dan bij de haan neer, om dezelfde reden;
- Geef voer en water op diverse plaatsen, zodat er voor iedereen genoeg is. Zo zullen de kippen niet om eten en drinken gaan vechten;
- Zorg voor genoeg schuil- en vluchtmogelijkheden.
Vaak wordt ook als tip gegeven om een kip ‘s nachts bij de andere kippen te zetten, in het nachthok. Hoewel die methode soms werkt, is het geen methode die we kunnen aanraden. De kippen krijgen dan nog meer het gevoel dat er een indringer binnen is. Wil je dit toch proberen? Doe het dan ‘s morgens vroeg, en blijf erbij als de kippen van stok afgaan. Dan zie je wat er gebeurt.
Kippen toevoegen is niet altijd even gemakkelijk, maar wat geeft het een voldoening als de kippen elkaar eenmaal accepteren. Je wilt absoluut dat je kippen gezellig met elkaar kunnen leven. Dan kun je optimaal genieten van de hobby. En natuurlijk van een grotere winst als het gaat om de leg, want die nieuwe kippen leggen in een goede gezondheid natuurlijk ook genoeg eitjes!