Als je hen eieren heeft gelegd, is het belangrijk om eieren te schouwen. Wat is dat eigenlijk? Waarom zou je het moeten doen en op welke manieren kan het? In dit artikel leggen we je precies uit hoe je te werk gaat en hoe je weet of een ei bevrucht is.
Wat is eieren schouwen?
Kippenboeren gebruiken het schouwen van eieren om te zien welke eieren bevrucht zijn en welke kuikens uit zullen komen. Dit doen ze door het ei te bekijken met licht, in een donkere kamer. Aan de structuur van het ei is te zien of het bevrucht is. Eieren schouwen is dus eigenlijk het bekijken van het inwendige ei, door deze op een bepaalde manier te verlichten. Je ziet dan aan de buitenkant wat er in de binnenkant zit.
Waarom eieren schouwen?
Schouwen van eieren is belangrijk, omdat je dan meer kunt zeggen over de ontwikkeling van het ei. Je weet na het schouwen of er iets in het ei leeft, of dat het geen kans op overleving heeft. Eieren die geen kans hebben moeten worden weggegooid, omdat ze anders kunnen bederven en ontploffen in een broedmachine (lees hier hoe je een broedmachine gebruikt). Daar krijg je ziekte van.
Overigens hoeft het niet te betekenen dat als je niets ziet dat het kuiken dood is en het ei weggegooid moet worden. Je kunt het best na veertien dagen nogmaals beoordelen.
Eieren schouwen betekent dat je weet wat er gebeurt met je kuikens. Door een goede registratie te maken, houd je precies de vorderingen van de jongen bij. Zo weet je dus ook of het goed groeit en of het de juiste kant opgaat. Je weet op deze manier ook welke eieren wat extra aandacht nodig hebben.
Je moet het schouwen wel snel doen, want moederkip zal de eieren maar even alleen laten. Als je eieren uit een broedmachine haalt, is het belangrijk dat deze binnen twintig minuten tot dertig minuten weer in de machine gaan. Anders kun je de ontwikkeling van het ei schaden.
Het juiste materiaal gebruiken
Om eieren te schouwen is het belangrijk dat je het juiste materiaal gebruikt. Dat hoeft helemaal niet ingewikkeld of luxe te zijn. Vroeger werd het zelfs wel eens gedaan met de vlam van een kaars. Belangrijk is vooral dat je een helder licht hebt: hoe helderder hoe beter. De opening moet iets kleiner zijn dan de diameter van de eieren die je beter wilt bekijken. Je moet altijd schouwen in een heel donkere kamer. Anders kun je het ei niet goed inspecteren.
Schouwmateriaal is te koop bij elke handelaar in pluimveebenodigdheden. Een lamp ziet eruit als een kleine zaklantaarn. Het werkt op batterijen of netstroom. Vaak kun je een schouwlamp ook online kopen. Bekijk hier bijvoorbeeld de best beoordeelde schouwlamp op Bol.
Zelf een eierenschouwer maken is ook een optie. Dan doe je een 60 watt gloeilamp in een koffieblik, met een gat van 2,5 centimeter in de bovenkant. Een andere manier is om een heldere zaklantaarn te nemen. Je bedekt dan de opening met een stuk karton met een gat erin. Het gat moet 2,5 centimeter doorsnee in het midden zijn.
Een meer professionele optie is het gebruik van een Ovascope. Dit apparaat heeft een ronddraaiende houder waar het ei op kan liggen. Het ei wordt bedekt met een kap, die alle omgevingsverlichting buitensluit. Met een oculair kun je zien of het ei bevrucht is. Het oculair vergroot de aanblik van het ei, zodat je het gemakkelijker kunt inspecteren.
Een schema volgen
Volg een schema voor het schouwen van eieren. Dit moet nog gebeuren voordat je ze in de broedmachine legt. Schouwen geeft je namelijk een indicatie van hoe onontwikkelde eieren eruitzien, zodat je makkelijker kunt vergelijken.
Sommige pluimveehouders schouwen iedere dag. Het is een beter idee om tot de zevende dag te wachten, omdat eieren gevoelig zijn voor temperatuur. Wanneer je ze constant in en uit de broedmachine haalt, kun je de ontwikkeling schaden. Bovendien zijn eieren voor de zevende dag nog niet veel ontwikkeld. Dan is het lastig het verschil tussen goede eieren en slechte eieren te zien.
Na het schouwen op dag zeven kun je de eieren het best even tot rust laten. Wacht tot dag veertien. Vanaf dat moment is het mogelijk om elk ei waar je de eerste keer nog niet zeker van was, nogmaals te controleren. Gooi ze weg als er geen tekenen van ontwikkeling zijn.
Na de zestiende of zeventiende dag moeten eieren niet meer geschouwd worden. Je moet het ei dan namelijk niet meer verplaatsen of draaien, omdat de eieren bijna uitkomen. Daardoor zul je ook niet veel kunnen zien: de embryo’s vullen alle ruimte in het ei.
Hoe eieren schouwen?
Hoe doe je dat eigenlijk, eieren schouwen? En welke materialen kun je gebruiken als je geen (professionele) schouwlamp in de buurt hebt? We hebben een paar mogelijkheden voor je op een rij gezet.
Eieren schouwen zonder schouwlamp
Moet je eieren schouwen maar heb je geen professionele schouwlamp (in de buurt)? Dan kun je er ook eentje improviseren. Pak een emmertje en een tuinlamp en zet deze goed vast in de emmer. Zet een omgekeerde bloempot op het emmertje en leg het ei erop. Zet daar bovenop een emmer met een gaatje erin. Je ziet dan dat het ei verlicht is. Zo kun je op een eenvoudige manier meer informatie krijgen over het ei.
Het is niet de manier die het meest effectief is. Het best kun je toch een professionele schouwlamp halen. Zo weet je zeker dat je ei bevrucht is.
Eieren schouwen met telefoon
Eieren schouwen met een telefoon kan ook. Dek het lampje af met de stompe kant van de eitjes en houdt deze dichtbij je telefoon. Bij eieren met een dikke of een donkere schaal kan het lastiger zijn te schouwen met een mobiele telefoon.
Schouwen werkt alleen goed als je het in een donkere ruimte doet. Dat geldt voor een professionele lamp, maar ook bij het inspecteren met een telefoon. Je kunt bij je telefoon de zaklampfunctie gebruiken en de onderkant van het ei er tegenaan houden.
Je ziet dat het ei zich oplicht en dat je mogelijk puntjes ziet, of dat je de voorgenoemde signalen van bevruchting ziet. Schouwen met een telefoon is handig omdat je deze waarschijnlijk altijd bij de hand hebt. Schouwen met een professionele lamp is beter, maar je smartphone is een prima tijdelijk alternatief.
Eieren schouwen met wc rol
Als je ergens een ledzaklampje hebt liggen, kun je met een wc rol eieren schouwen. Dit doe je door een buisje van de rol te maken en het ei ervoor te houden. Doe dit in een donkere ruimte, zodat het ei oplicht. Je kunt dan, net als met een gewone schouwlamp, de belangrijkste informatie over het ei te weten komen. Bekijk het ei anders tegen een sterke lamp, zodat je het als door een telescoop kunt bekijken.
In het ei zie je misschien adertjes lopen. Dan is er een teken van leven en zie je binnenkort een lief kuikentje tegemoet. Bij twijfel leg je het ei gewoon weer terug en wacht je tot de veertiende dag. Bekijk het ei dan nog eens.
Stappenplan eieren schouwen
Je weet nu welke materialen je kunt gebruiken om eieren te schouwen. Maar hoe doe je dit precies? Welke stappen moet je nemen als je eieren schouwt en waar moet je zoal op letten? We hebben een stappenplan opgesteld.
Ei boven het licht houden
Houd het ei allereerst boven het licht. Stel je schouwmateriaal in op een donkere kamer, het liefst vlakbij de broedmachine. Kies een ei en houd deze boven het licht. Dat doe je zo:
Plaats de bredere kant van het ei direct tegen het licht. Dit is de kans waar de luchtzak is. Houd het ei bij de bovenkant vast, tussen je duim en wijsvinger. Houd het ei een beetje scheef. Draai tot je een goed beeld krijgt van wat er in het ei zit.
Markeer de eieren met een nummer en schrijf je bevindingen op. Op die manier kun je de resultaten steeds weer vergelijken als je een nieuwe schouwing doet. Probeer snel te werken, maar wel nauwkeurig: het ei mag niet vallen. Per ei heb je ongeveer 20 minuten om het te bekijken. Dat schaadt de ontwikkeling niet.
Bruine of gespikkelde eieren schouwen is vaak lastiger. De donkere schalen worden meestal niet zo transparant onder het licht.
Bepalen of het ei een winnaar is
Een ei is een winnaar als het een succesvol ontwikkelde embryo heeft. Bepaal of het ei een winnaar is door te kijken naar bijvoorbeeld de bloedvaten. Een goed netwerk van bloedvaten begint in het midden van het ei en spreidt zich naar buiten.
Wanneer je een zwakkere schouwer heeft, kun je misschien net de onderste helft van het ei zien en de donkerdere bovenste helft van het ei. Zo zie je precies waar de luchtzak is en waar het embryo zich ontwikkelt.
Heb je een goede schouwer? Dan kun je de donkere buitenrand van het embryo in het midden van het netwerk van de bloedvaten zien. Misschien zie je ook de ogen van het embryo. Dit zijn de donkerste plekken van het ei. Wanneer je geluk hebt, kun je het embryo zelfs zien bewegen. Dat is een fantastische ervaring.
Bepalen of het ei een quitter is
Kijk goed of het ei geen quitter is. Onder een quitter verstaan we een embryo die is gestopt met ontwikkeld op een zeker punt van het broedproces. Sommige embryo’s ontwikkelen zich niet meer door slecht onderhouden temperaturen of een te hoge vochtigheid. Anderen hebben simpelweg slechte genen of raakten besmet met bacteriën.
Je kunt zien of het ei een quitter is, aan de ontwikkeling van de bloedring. Een bloedring is een duidelijke rode cirkel aan de binnenkant van de schaal. Deze ringt vormt zich wanneer de embryo doodgaat en de bloedvaten wegtrekken van het centrum en tegen de schaal rusten.
Het is ook duidelijk dat het ei een quitter is als er bloedvlekken in bloedstrepen in het ei zijn. Dit is alleen duidelijk in een later stadium. In het beginstadium zijn bloedvlekken en bloedstrepen juist normaal, omdat het embryo zich dan volop ontwikkelt.
Weet je honderd procent zeker dat het ei een quitter is? Gooi het dan direct weg. Anders kan het bederven en in de broedmachine ontploffen.
Bepalen of het ei een yolker is
Een yolker is een ei dat nooit bevrucht is geweest. Het heeft geen kans op het ontwikkelen van een embryo. Je weet dat een ei een yolker is als het er precies zo uitziet als toen je de eieren voor het eerst schouwde, voordat je ze in de broedmachine plaatste.
De binnenkant van een ei ziet er redelijk helder uit, zondere zichtbare donkere plekken. Er zijn dan ook geen bloedvaten of bloedringen.
Wat te doen als je niet zeker bent?
Weet je niet zeker met wat voor ei je te maken hebt? Laat de eieren dan met rust. Gooi eieren niet zomaar weg, want dan loop jet het risico dat je een gezond ei weggooit. Maak in plaats daarvan aantekeningen over de eieren: over welke eieren heb je je twijfels? Geef deze nog een tweede kans.
De eieren waar je over twijfelt kun je controleren op dag 14. Zijn er nog steeds geen tekenen van ontwikkelingen? Of heeft een bloedring zich gevormd? Dan kun je het ei weggooien.
Wanneer is een schouwlamp een goede schouwlamp?
Een goede schouwlamp sluit goed aan op het ei. Het liefst kies je voor eentje met een rubberen mond, omdat het ei er dan niet zomaar van door kan gaan. Een professionele schouwlamp heeft als voordeel dat het echt goed het ei kan doorschijnen. Met een Ovascope kun je het ei nog beter bekijken, omdat je door een oculair kunt kijken en het ei precies mooi stilligt.
Je kunt bij het schouwen de volgende regel aanhouden: hoe donkerder de eischaal, hoe feller de schouwlamp moet zijn. Of je een ei goed kunt schouwen hangt dus af van het type lamp en de kleur van het ei. Schouwlampen zijn niet alleen geschikt voor professionals, maar ook voor beginners. Een felle lamp is zeker aan te raden.
Voorkom het gebruik van schouwlampen die warm worden. Deze kunnen het groeiproces binnen het ei verstoren. Je kunt een schouwlamp het best bij een vakhandelaar kopen. Deze vind je ook gemakkelijk online.
Ontvang de gratis gids en voorkom de 15 grootste fouten die beginnende kippenhouders maken!
Wil je geen fouten maken tijdens het kippenhouden? Ontvang nu de gids die je helpt de 15 meest gemaakte beginnersfouten te vermijden en zorg ervoor dat jouw kippen gelukkig en gezond zijn!